Nove dvije milijarde KM duga državu BiH vode ka dužničkom ropstvu

Ukupan dug Vlade Federacije BiH na kraju 2015. godine, iznosio je 6 milijardi i 268,22 miliona KM od čega se na vanjski dug odnosilo 5 milijardi i 273,61 miliona KM. Unutrašnji dug je iznosio 994,89 miliona KM.

Vanjski dug sastoji se od zajmova ugovorenih putem instrumenta prosljeđivanja od strane države BiH 4 milijarde i 276,941 miliona KM kao glavnog izvora vanjskog finansiranja prethodnih godina. Direktni dug  od vanjskih kreditora iznosi 92,08 miliona KM.

Tu je i vanjski dug naslijeđen od bivše Jugoslavije. Radi se o restrukturiranje duga u okviru Pariškog i Londonskog kluba i drugih dugova u iznosu od 904,14 miliona KM. Unutrašnji dug sastoji se od duga u vrijednosnim papirima izdanim na primarnom tržištu u visini 620 miliona KM. Tu je unutrašnji dug od 374,89 miliona KM kao stara devizna štednja i ratna potraživanja. Dug RS je početkom ove godine iznosio 5 milijardi 351 milion KM. 

Novi krediti za enormni dug 

Dolaze dva velika kredita i to od EBRD-a 300 miliona eura koji je u martu dogovaran u Londonu za izgradnju evropskog koridora 5C i MMF-a od milijardu maraka, upravo dogovoren u Vašingtonu. Od tih kredita Federacija BiH će se zadužiti za novih milijardu i 50 miliona. Tako bi dug, bez obzira na grejs periode i tajminge u povlačenju sredstava, iznosio 6 milijradi i 345 miliona. I to nije sve. U projekcijama zaduženja Federacije u 2016. godini i bez dva velika kredita od EBRD-a i MMF-a, vanjski dug bi se povećao za 488 miliona KM. Time bi se vanjski dug u Federaciji povećao na vrtoglavih 6 milijardi i 833 miliona maraka. U RS bi, bez računice o novim projektovanim zaduženjima koje je napravila Vlada RS, taj dug iznosio 5,9 milijardi KM.

Kontrola javnog duga sa ovim činjenicama postaje prioritet. Strategija upravljanja dugom  donedavno nije ni bila uređena zakonima. Vrijeme je da se nešto u tome promijeni i prioritet da racionalnom ponašanju. Naime, prema zakonima RS dug tog entiteta ne smije preći 60 posto BDP-a, ali ga je prešao. Federacija nije imala nikakvih ograničenja, osim da njen godišnji anuitet ne smije preći nekih deset posto od ukupne vrijednosti BDP-a. Ali, postoji nekoliko nivoa vlasti, pa je Federacija u ozbiljnim dužničkim nevoljama.       

Racionalno pred provalijom

Nedavne javne tvrdnje ozbiljnih ekonomskih stručnjaka da se novac od ino kredita podiže kako bi se pokrili budžetski deficiti, te spasila radna mjesta birokratskog aparata po državnim institucijama i javnim preduzećima, pokazale su ozbiljnost stanja u finansijama Bosne i Hercegovine.

Neophodna je reforma javne uprave i prevrat prema racionalnom ekonomskom ponašanju u oba entiteta.

U Republici Srpskoj bankarski slomovi su doveli do finansijskih kriza, pa čak i do ugroženosti tekuće likvidnosti. Doda li se svemu ovome i zaduženost javnih preduzeća i katastrofalno neispunjavanje obaveza i u Federaciji i Republici Srpskoj, stanje definitivno postaje rizično.      

Nesposobnost vlasti da smanji potrošnju, da se ponaša inventivno i otvara proizvodna radna mjesta, ogroman spoljnotrgovinski deficit, sve veća zaduženost od općina, preko kantona, do Federacije i države, vode nas u ozbiljnu krizu. Slabije ekonomije poput naše u BiH začas otkližu u dužničko ropstvo.